Z jakiego powodu wstrzymano nabór wniosków?
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) podjął trudną, ale konieczną decyzję o zawieszeniu przyjmowania nowych wniosków 28 listopada 2024 roku. Decyzja ta była podyktowana potrzebą gruntownych reform, które miały na celu wyeliminowanie wykrytych nieprawidłowości i nadużyć. Jak podkreślił sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Krzysztof Bolesta, choć zawieszenie programu było trudną decyzją, okazało się niezbędne, aby przeprowadzić kompleksowe zmiany w systemach IT i procedurach obsługi programu.
Głównym powodem wprowadzenia reform były liczne przypadki nadużyć. Wykryto sytuacje, w których rekordziści otrzymywali 100% dofinansowania (poziom przeznaczony dla najuboższych) na kilka domów, których byli właścicielami. Nieuczciwi wykonawcy zawyżali rachunki za usługi i materiały, a pośrednicy wymuszali udzielanie pełnomocnictw, na mocy których otrzymywali zaliczki sięgające nawet 65 tys. zł, które następnie przepadały gdy firma znikała z rynku.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się dokładnie, czym jest „Program Czyste Powietrze„ zachęcamy do przeczytania podlinkowanego artykułu. Znajdą w nim Państwo najważniejsze ogólne informacje o zasadach tej dotacji.
Kluczowe zmiany w nowej odsłonie programu
Nowa wersja programu „Czyste Powietrze” wprowadza szereg istotnych zmian, które mają na celu ochronę beneficjentów i usprawnienie całego procesu:
Koniec dotacji do kotłów gazowych
Po wznowieniu przyjmowania wniosków w programie nie będzie już można uzyskać dofinansowania do kotłów gazowych. To istotna zmiana kierunku programu, która odzwierciedla dążenie do promowania bardziej ekologicznych rozwiązań grzewczych.
Wymóg poprawy efektywności energetycznej
Niezbędnym elementem dla otrzymania dofinansowania będzie podniesienie standardu energetycznego budynku. Minimalnym wymaganiem będzie osiągnięcie standardu zużycia energii końcowej na poziomie 120 kWh/m²/rok.
Nowy system oceny energetycznej
Zamiast audytów energetycznych i świadectw charakterystyki energetycznej, które można było kupić przez internet, wprowadzony zostanie system ocen energetycznych. Specjalista będzie musiał fizycznie pojawić się na miejscu, określić niezbędne działania, a następnie będzie rozliczany z efektów.
Więcej kontroli i zabezpieczeń
Planowane jest zwiększenie liczby kontroli zarówno u beneficjentów, jak i wykonawców oraz operatorów. Dodatkowo zostanie wprowadzony obowiązek wypłaty zaliczki na konto beneficjenta, a nie wykonawcy, co ma chronić przed nieuczciwymi praktykami.
Limity kosztów kwalifikowanych
Wprowadzone zostaną limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów, co ma zapobiec zawyżaniu cen przez wykonawców. Progi dochodowe i limity kosztów zostaną również zaktualizowane ze względu na inflację z ostatnich lat.
System operatorów
W systemie pojawią się operatorzy, w tym gminy, które będą wspierać gospodarstwa domowe w przeprowadzeniu inwestycji od planowania po rozliczenie. Planowana jest również lista rekomendowanych, sprawdzonych wykonawców.
Parametry techniczne stolarki okiennej bez zmian
Warto podkreślić, że pomimo licznych zmian w programie, nie uległy zmianie wymagane parametry techniczne dla stolarki okiennej i drzwiowej. Nadal obowiązują te same wymogi: dla okien fasadowych (pionowych) współczynnik przenikania ciepła Uw ≤ 0,9 W/m²K, dla okien dachowych (połaciowych) Uw ≤ 1,1 W/m²K, dla drzwi zewnętrznych współczynnik Ud ≤ 1,3 W/m²K, a dla bram garażowych (w garażach ogrzewanych) również U ≤ 1,3 W/m²K. Utrzymanie tych parametrów zapewnia wysoką jakość termomodernizacji i realną poprawę efektywności energetycznej budynków.
Okres kwalifikowalności kosztów
Dobra wiadomość dla osób, które są w trakcie inwestycji lub ją zakończyły – po wznowieniu programu okres kwalifikowalności kosztów będzie obowiązywał od 28 maja 2024 roku. Umożliwi to składanie wniosków osobom, które nie zdążyły tego zrobić przed zawieszeniem programu 28 listopada 2024 roku, a zdążyły zrealizować inwestycję.
„Czyste Powietrze” dla powodzian
Warto dodać, że równolegle do reformy głównego programu, od 12 grudnia 2024 roku uruchomiono specjalny komponent „Czyste Powietrze dla powodzian” z budżetem 300 mln zł. Program ten jest skierowany do osób, których domy zostały uszkodzone podczas powodzi we wrześniu 2024 roku w czterech województwach: dolnośląskim, lubuskim, opolskim i śląskim. Nabór w ramach tego komponentu miał pierwotnie trwać do 31 marca 2025 roku, jednak został przedłużony. W ramach tej zapomogi można wymienić m.in.: okna po powodzi.
Nowy Program Czyste Powietrze – podsumowanie
Reforma programu „Czyste Powietrze” ma na celu realne wsparcie obywateli w walce z zanieczyszczeniem powietrza i wysokimi kosztami ogrzewania. Zmiany wprowadzone od 31 marca 2025 roku mają zapewnić, że środki trafią do osób faktycznie potrzebujących pomocy, a proces termomodernizacji będzie przebiegał sprawniej i bezpieczniej. Nowa odsłona programu ma być skuteczniejszym narzędziem w poprawie jakości powietrza i efektywności energetycznej polskich domów.
